ท้องเสีย คือถ่ายอุจจาระบ่อยกว่าวันละ 3 ครั้ง หรือมีเนื้ออุจจาระที่ไม่ปกติ
การรักษานั้นต้องแบ่งเป็น ท้องเสียทั่วไป หรือแบบติดเชื้อ
เพราะการรักษาต่างกัน นั่นคือถ้าไม่ติดเชื้อเพียงแต่ทดแทนการขาดน้ำและเกลือแร่แต่ไม่ต้องกินยาฆ่าเชื้อ ( Antibiotic)
วันนี้จะกล่างถึงการดูแลตัวเองเมื่อท้องเสียแบบทั่วไป
1. ชดเชยสารน้ำที่เสียไป
การให้สารนํ้าทางปาก เรียกว่า ORT หรือ Oral Rehydration Therapy นั่นก็คือผงเกลือแร่นั่นเอง
ผงเกลือแร่ เราสามารถหาซื้อได้ทั่วไป ควรให้กินครั้งละ น้อย ๆ และบ่อย เพื่อให้ย่อยและดูดซึมได้ทัน
ข้อควรระวัง – ในเด็กควรใส่แกวแล้วตักเป็นช้อนให้เด็กกินแทนที่จะดูดจากขวดนมเพราะการที่ได้รับผงเหกลือแร่ในปริมาณมากและเร็ว อาจจะทำให้อาการท้องเสียแย่ลงได้
2. บรรเทาอาการ
Buscopan — ลดอาการปวดเกร็งท้อง
Domperidone — ลดอาการอาเจียน ถ้ายังอาเจียนมากอาจจะยกระดับเป็น Plasil
Air-X –ลดแก๊สในช่องท้อง
3. ลดการดูดซึมสารพิษ เพิ่มการดูดซึมยา
Smecta กับ dehecta เป็นยาที่ใช้ในท้องเสีย เป็นกลุ่มเดียวกันค่ะ คือ adsorbents เป็น dioctahedral smectite 1 ซองบรรจุ 3 กรัม ต่างกันที่
1.Smecta อยู่ในรูปเป็นผง แต่ dehecta อยู่ในรูปของยาน้ำแขวนตะกอนสีชมพู (dark pink) จากบริษัท Ipsen
2.Dehecta มีรส คือกลิ่นวนิลาผสมสตรอเบอรี่ รสชาติทานได้ง่ายขึ้น จากบริษัท Daewoong pharmaceutical
****ยากลุ่ม Smecta มีคุณสมบัติทางเภสัชวิทยาจะไปจับกับ mucous ในระบบทางเดินอาหาร โดยไม่มีการดูดซึมเข้าสู่ร่างกายผลึกของ smecta ใน mucus มีผลคือ
1.เสริมให้ mucous แข็งแรงขึ้นเคลือบติดกับเยื่อบุลำไส้ได้ดีทำให้ toxin และเชื้อโรคไม่สามารถผ่านจากgช่องลำไส้เข้าไปสัมผัสกับเยื่อบุได้ แล้วถูกขับออกพร้อมกับอุจจาระ
2.จับเอา toxin ทั้งendotoxin exotoxin ทั้งแบคทีเรียและไวรัส เช่น เชื้อโรต้า สัมผัสกับเยื่อบุเอาไว้ใน mucous ทำให้ toxin และเชื้อโรคไม่สามารถรุกรานเข้าไปในเยื่อบุลำไส้ได้เป็นผลให้ toxin และเชื้อโรคหมดฤทธิ์ไป แล้วถูกขับออกไปในอุจจาระพร้อมกับ mucous ภายหลัง
3.ช่วยเพิ่มการดูดซึมน้ำและสารเกลือแร่ได้ ****
4.ปรับสมดุลลำไส้
Infloran — ชื่อสามัญ คือ Lypophilized live Lactobacillus acidophilus min 1000 million, Bifidobacterium bifidum min 1000 million
น้ำหนัก 1.5 กิโลกรัม ทาน 1 cap วันละสามครั้งหลังอาหาร
Bioflor — ชื่อสามัญคือ Lypophilized saccharomyces boulardii1
Bioflore จะเป็นผงบรรจุในซอง ทานหลังอาหารวันสองครั้ง
ทั้ง 2 ชนิดเป็น Probiotic คือ live microorganisms ที่มีผลต่อสมดุลของจุลินทรีย์ในลำไส้
ซึ่งถ้ารับประทานในปริมาณที่พอเหมาะจะช่วยส่งเสริมสุขภาพของร่างกาย ซึ่ง probiotic นั้นมีหลายสายพันธุ์ ทั้งสองชนิดนี้ต่างกันที่เป็น probiotic คนละสายพันธุ์
Probiotic ที่อยู่ในรูปผง หรือเม็ดแคปซูล จัดเป็นอาหารเสริม หรือสามารถพบได้ในนมเด็กทารก โยเกิร์ต โดยทั่วไป probiotic ค่อนข้างปลอดภัย
กินต่อเนื่องกันประมาณ 3-5 วัน
5.อาหารที่ควรเลี่ยง
นมวัว
เนื่องจากอาการท้องเสีย จะมีเซลล์ลำใส้บางส่วนฝ่อไป ดังนั้นหน้าตัดในการดูดซึมจึงลดลง และการหลั่งเอนไซม์ออกมาย่อยลดลง โดยเฉพาะเอนไซม์ เลคเตส ( Lactase ) ซึ่งใช้ในการย่อยน้ำตาล ซึ่งเป็นมีผลต่อการย่อยนมในช่วงที่ท้องเสียนั่นเอง
ดังนั้นช่วงที่ท้องเสียเราจึงควรงดนมวัว ยิ่งถ้าเป็นเด็กควรกินนมเด็กท้องเสีย อย่างน้อย 7 วัน เนื่องจากเด็กที่ท้องเสีย เพราะทั้งการย่อยและการดูดซึมแย่หมด
- Osmotically increased water secretion
- Dilatation of accelerated transit through the small intestine
- Altered peristalsis and water absorption in the colon as a result of by-products of lactose fermentation such as lactic acid and short-chain fatty acid.
เด็กบางคนที่ถ่ายเยอะ อาจจะมีอาการแสบก้น ถ้าดูที่รอบรูทวารจะพบรอยแดง เด็กน้อยจะมีอาการปวดแสบเวลาที่ถ่าย เราจะช่วยลดอาการนี้ได้ด้วยการเปลี่ยนเป็นนมเด้กท้องเสีย และทา พวกครีมที่มีสังกะสื (zinc past) เช่น nappy hippo
—
***
Lomotil
ยาตัวนี้เป็นยาเก่า ที่เคยใช้เพื่อรักษาอาการท้องเสีย ซึ่งจะช่วยลดความถี่ของการถ่าย ลดการบีบตัวของลำใส้ เนื่องจากในปัจจุบันนี้เชื่อว่าการถ่ายเหลวเนื่องจากร่างกายขับของเสีย รวมทั้งเชื้อพิษออกมากับอุจจาระ ดังนั้นในปัจจุบันนี้ยาที่หยุดการถ่ายจึงไม่ใช่แนวทางที่แนะนำในปัจจุบัน

ผลข้างเคียงอาจมีอาการง่วงซึมได้ ทั้งนี้ควรงดแอลกอฮล์เนื่องจากจะเสริมฤทธิ์ได้
ทั้งนี้ยาตัวนี้ยังมีผลข้างเคียงหลายอย่าง ทั้งห้ามใช้ในคนท้องและให้นมบุตร ในเด็กอายุน้อยกว่า 13 จะเจอผลข้างเคียงได้ง่ายกว่า
— >>แม่หมอขอบอก